قرآن کتاب مقدس مسلمانان، معجزه آشکار و راستین خاتم پیامبران یعنی حضرت محمد صلی الله علیه و آله میباشد. قرآن مهمترین منبع وحی در اسلام است که از بخشهای مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… تشکیل شده است. یکی از مهمترین بخشهای کتاب آسمانی قران، بخشش قصص یا داستانها میباشد که سرنوشت و تاریخچه اقوام و اشخاص مختلف را بیان میکند تا متفکران و افراد عادی در این باره به تفکر پرداخته و عبرت بگیرند.
بخش قصص قرآن یک منبع کامل و کاربردی در جهت عبرتآموزی برای اقوام و اشخاص مختلف میباشد. حدود یک سوم از قران تشکیل شده از قصص و داستانهای قرآنی است که به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند؛ قصص انبیاء، قصص دوران پیامبر، قصص در بردارنده اتفاقات گذشته مثل قصه اصحاب کهف، قصه طالوت و….
ناگفته نماند که یکی از روشهای کاربردی و خلاقانه در جهت تبلیغ و ترویج دین اسلام و بهخصوص قرآن، استفاده از قصص و داستانهای قرآنی میباشد که تاثیرگذاری زیادی بر افراد دارند زیرا قصص قرآنی حاوی پیامهای اخلاقی، انسانی و… میباشد که گنجینهی بزرگی از حکمت و معرفت برای اقوام و اشخاص مختلف هستند که افراد و قومیتهای میتوانند با توجه به قصص قرآنی در جهت رشد، شکوفایی و سعادت خود بهخوبی از آنها بهره گیرند.
قرآن در قصص کاربرد علت
قصص یا داستانهای قرآنی که در برگیرنده سرگذشت اقوام و اشخاص پیشین میباشند به طور غیرمستقیم دارای پندها و اندرزهای فراوانی هستند و تاثیرگذاری آنها بر روح و اندیشه انسانها بسیار زیادتر از پند و اندرزهای مستقیم میباشد. به همین دلیل است که قرآن بر قصص یا داستانها تاکید دارد و آنها را بسیار تاثیرگذار میداند. به طور کلی اهداف قرآن تز به کاربردن قصص عبارتند از؛
اهداف اجتماعی: بیان نمودن عوامل شکست، پیروزی، برخورداری از عذاب یا برخورداری از نعمتها، معرفی اقوام نمونه و…
اهداف شناختی: به معنای بیان نمودن باورهای ضروری و اولیه دینی مثل توحید، نبوت، عدل و…
اهداف اخلاقی و تربیتی: بیان نمودن الگوهای کامل انسانی مانند پیامبر اسلام، حضرت علی و… همچنین معرفی کردن شیطان و عوامل منحرفکننده، عوامل رستگاری و … از دیگر اهداف کاربرد قصص در قرآن میتوان به مواردی همچون: موعظه کردن، تذکر مومنان، درس گرفتن انسانها و… اشاره کرد.
ویژگیهای قصص قرآنی
قصص یا داستانهای قرآنی همانند داستانهای عادی نیستند که توسط نویسندگان نوشته میشوند بلکه مهمترین ویژگی قصص قرآنی غیرافسانهای، واقعی و هدفمند بودن آنها میباشد. قصص قرآنی به تمام جزئیات اشاره میکند و تمام وقایع را به صورت مفصل توضیح میدهد.
در برخی از داستانهای قرآنی، نتیجه و هدف داستان در ابتدای آن بیان شده و در برخی دیگر از داستانها، نتیجه و هدف به صورت ناگهانی بیان میشود اما ویژگی عمومی داستانهای قرآنی عبارتند از: برجسته سازی بخشهای مهم داستان، شیوه گفتگوی دیالوگی بین شخصیتهای متضاد، نتیجه گیری ضریح و روشن، قرارگیری بر ساختار سهگانه خدا، پیامبر و قوم آن
موضوعات داستانی قرآن
در قرآن کریم اکثر داستانها با موضوع و محوریت پیامبران، زندگی آنها و قوم آنها میباشد. برخی از داستانهای قرآنی که از محبوبیت و شهرت خاصی برخوردارند، عبارتند از: داستان خلقت آدم در سوره بقره، داستان زندگی حضرت یوسف در سوره یوسف، داستان حضرت موسی در سوره قصص، داستات طالوت و جالوت در سوره بقره و داستان اصحاب کهف
در ادامه بخشی از داستان اصحاب کهف بیان میشود که یکی از مهمترین و محبوبترین داستانهای قرآنی است؛ داستان کهف درباره عدهای از مسیحیان مومن است که در زمان دقیانوس، زمانی که بتبرستی رواج داشت در یکی از شهرهای امپراطوری روم زندگی میکردند. این افراد جز اشرافزادگان و درباریان بودند که مناصب ساسی بالایی در دستگاه حکومتی داشتند که دین و اعتقادات خود را مخفی نگه میداشتند.
زمانی که حکومت متوجه اعتقادات این افراد میشود درصدد آن بر میآیند تا آنها را سرکوب کند اما این افراد به همراه یک چوپان و سگش به سمت غازی حرکت کرده و در آنجا مخفی میشوند تا اینکه به خوابی عمیق فرو میروند. حالت این افراد به گونهای بوده که هر کس آنها را مینگریسته، گمان میکرده است که آنها بیدار هستند ولی در حقیقت این افراد به مدت ۳۲۰ سال به خواب فرو رفتند.
پس از اینکه اصحاب کهف از خواب بیدار میشوند، چهره شهر و تمام ویژگیهای آن تغییر کرده بود و از این رو شگفت زده میشوند زیرا آنها گمان میکردند که مدت زمان کمی خواب بودهاند. زمانی که خواب اصحاب کهف به اذن خدواند پایان یافته بود، در جامعه روم مسیحیت به عنوان دین رسمی اعلام شده بود و اکثر مردم به این دین گرویده بودند.
واژههای مربوط به داستان در قرآن
در قرآن کریم هر کجا از کلمه قَصَص استفاده شده به داستان یا قصه اشاره دارد. واژه قَصَص به معنای قصه یا داستان میباشد که با واژه قِصَص به معنای قصهها متفاوت میباشد. واژه قَصَص از لحاظ لغوی به معنای داستان، حکایت، سرگذشت و … میباشد که حدود شش بار در قرآن ذکر شده است. واژه حدیث یکی دیگر از واژههایی است که هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم به قصه یا داستان در قرآن اشاره دارد و از نظر قرآنی این واژه به معنای خبر، نوآوری و… میباشد.
واژه نبا هم جز واژگانی است که در قرآن به قصه یا داستان اشاره دارد و در آیه ۲۷ سوره مائده و همچنین آیه ۳ سوره قصص از آن استفاده شده است. واژه مثل به معنای عبرت، صفت و داستان یکی دیگر از واژگانی است که در قرآن کریم به داستان اشاره دارد و در سوره آلعمران، آیه ۵۹ مورد استفاده قرار گرفته است.
قرآن آنلاین همیشه در دسترس
همانطور که گفته شد قرآن کتاب آسمانی مسلمانان میباشد و شایسته است تا مسلمانان همواره بتوانند به این منبع آسمانی رجوع کرده و از این گنجینهی گرانبها استفاده کنند. امروزه علاوه بر اینکه میلیونها نسخه چاپی از قرآن کریم موجود است با توجه به پیشرفت فناوری بیش از میلیونها نسخه الکترونیک و دیجیتال از قرآن در قالب اپلیکیشنها و سایتهای مختلف وجود دارد.
یکی از این سایتها، سایت تاریخ ما است که افراد با مراجعه به بخش تلاوت آنلاین قرآن سایت تاریخ ما میتوانند با یک گوشی موبایل یا کامپیوتر در هر لحظهای و در هر مکانی از قرآن استفاده کنند و از آن بهرهمند شوند.